Yule / Boże Narodzenie - Pojęcia związane z Sabatem

Duchowe skupienie oraz słowa kluczowe

Cisza
Cykle
Mądrość
Narodziny
Odrodzenie
Ofiara
Początek
Poszukiwanie sensu
Przywrócenie
Sen
Wdzięczność
Wgląd
Wieczność
Współczucie
Wyzwanie
Zakończenie

Magiczne ośrodki zainteresowania

Czuwanie, osobiste rekolekcje
Czynności uzdrawiające
Głęboko przeżywany rytuał
Hibernacja („zsynchronizowanie” się z ciemnością)
„Inwentaryzacja”
Kontemplacja i patrzenie w głąb siebie
Medytacja
Ocena
Pisanie dziennika
Refleksja
Studiowanie
Ucztowanie („Jedź, pij i baw się!”)
Wróżby i krystalomancja
Wspólne celebrowanie
Wykonywanie prac ręcznych

Astrologiczne odmierzanie czasu

Pochodzenie wyrazu Yule nie jest do końca znane, ale najczęściej jest on interpretowany jako „koło”, czy to w znaczeniu zmian pór roku, okrężnego ruchu słońca czy kół rydwanu boga Odyna. Pierwotnie Yule było terminem wiccańskim; obecnie jest stosowane przez ogół społeczeństwa pogańskiego na określenie zimowych świąt przypadających na czas astronomicznego
Przesilenia Zimowego lub w jego okolicy. Ujmując rzecz astronomicznie, Przesilenie Zimowe oznacza najdłuższą noc i najkrótszy dzień na półkuli północnej i przypada na noc z 21 na 22 grudnia. Na półkuli północnej Przesilenie Zimowe występuje wtedy, gdy słońce osiąga maksymalną ujemną wartość deklinacji (najniższy punkt) na biegunie północnym w stosunku do przesilenia letniego. Dla obserwatorów na Ziemi słońce osiąga wówczas w środku dnia najniższy punkt na niebie, a ponieważ łuk słońca jest tak niski, to wydaje się, jakby się zatrzymało. Termin „przesilenie” pochodzi z łaciny i oznacza „słońce, które się zatrzymało” lub „słońce stoi w miejscu”. Ujmując rzecz astrologicznie, Przesilenie Zimowe oznacza wejście słońca w znak Koziorożca.

Archetypy

KOBIETA

Święta Matka (z niemieckiego heilig, „całość”), która wydaje ponownie
na świat światło, często w postaci dziecka

MĘŻCZYZNA

Ojciec Czas
Król, dojrzały mężczyzna i często bóstwo solarne
Zielony Rycerz jako wcielenie zimowego ducha

Bóstwa i herosi

BOGINIE

Amaterasu (japońska)
Baba Jaga (słowiańska)
Befana (włoska)
Bona Dea (rzymska)
Brimo (grecka)
Cailleach (celtycka)
Carlin (szkocka wersja imienia Cailleach)
Carravogue (irlandzka i brytyjska)
Ceres (rzymska)/Demeter (grecka)
Decima (rzymska)
Fauna (rzymska)
Holda (alias Frau Holle; niemiecka)
Koliada (alias Koleda; przedchrześcijańsko-słowiańska)
Lachesis (grecka)
Marzanna, alias Moranna (bałtycka/słowiańska)
Rind (skandynawska)
Skadi (skandynawska)
Snegurochka (rosyjska)
Tonan (aztecka)

BOGOWIE

Bachus (rzymski, często związany z zimą za sprawą ucztowania i picia)
Hodhr (alias Hod, Hoder, Hodur; nordycki)
Saturn lub Saturnus (rzymski; władca Koziorożca)

Magiczne stworzenia

Cert (alias Krampus)
Dilis Varsvlavi (mit gruziński)
Elfy
Egregores: Święty Mikołaj
Gawain Zielony Rycerz (legenda arturiańska)
Zielony Człowiek (w oryg. Green Man[19])
Święty Król, o którym mówi się, że poddał się Dębowemu Królowi
w Przesilenie Zimowe
Karkantzaros (grecki)
Knecht Ruprecht (niemiecki)
Lucka (czeski)
Lutzelfrau (niemiecki)
Pelznichol, Perchta (alias Bertha; niemiecki)
Samichlaus (szwajcarski)
Stallo (lapoński)
Tomten (w tym Nisse i the Tonttu; skandynawski)
Weihnachtsmann („człowiek z darami”; niemiecki)

Stanowiska astroarcheologiczne

Almendres Cromlech (Portugalia)
Chaco Canyon (Nowy Meksyk, USA)
Chichen Itza (Meksyk, Jukatan)
Collinsville (Missouri, USA)
Glastonbury (Wielka Brytania)
Kastelli jätinkirkko (Finlandia)
Machu Picchu (Peru)
Newgrange (Irlandia, część kompleksu Brú
na Bóinne)
Obserwatorium słoneczne w Goseck (Niemcy)
Stonehenge (Wielka Brytania)
Tikal (Gwatemala)
Wyspa Wielkanocna (Polinezja)

Kolory

Biały: spokój, „czyste konto” przyprószonej śniegiem równowagi wewnętrznej, ochrona, cisza
Czerwony: witalność, ogień (także ten wewnętrzny), siła życiowa; kojarzony z owocami ostrokrzewu i gwiazdą betlejemską, roślinami rozkwitającymi w zimie
Zielony: obfitość, życie, żywa wiecznie zielona roślinność rozwijająca się przez zimę, nowy początek, bogactwo
Złoty: prezenty, pomyślność, dobrobyt, bogactwo energii słonecznej; kolor kojarzony z bogami, królami i życiem nadwornym

Zioła i przyprawy

Bluszcz: narodziny, intuicja, odrodzenie, odnowienie, transformacja, witalność
Cynamon: dostęp do sfery astralnej i duchowej, władza, intuicja, moce nadprzyrodzone, siła
Gałka muszkatołowa: czujność, świadomość, natchnienie, inteligencja, intuicja
Goździki: przyciąganie, władza, wróżenie, uzdrawianie, moc, ochrona, moce nadprzyrodzone, oczyszczanie
Jemioła: uzdrowienie, pokój, powodzenie, ochrona, odpoczynek, dobre samopoczucie; uważana za afrodyzjak
Kardamon: wróżenie, intuicja, mistycyzm, moce nadprzyrodzone
Mięta pieprzowa: spokój, wróżenie, intuicja, moce nadprzyrodzone, relaks
Rozmaryn: czujność, wypędzanie, wróżenie, uzdrawianie, jasność umysłu, ochrona fizyczna i psychiczna, siła
Szafran: intensywność przeżywanych emocji, pasja, powodzenie, wrażliwość, bogactwo
Szałwia (gastronomia): cisza, skupienie, zaufanie, wróżenie, zdrowie i uzdrawianie, ochrona, satysfakcja

Drzewa

Cedr: wypędzanie, odwaga, determinacja, dyscyplina, uzdrawianie, długowieczność, powodzenie, oczyszczanie
Jodła: spokój, komfort, kuratela, godność królewska, intuicja, ochrona
Orzech: obfitość, długowieczność, powodzenie, sukces
Ostrokrzew: szczęście, ochrona, pojednanie, siła, tkanie sieci, mądrość, życzenia
Rośliny wiecznie zielone: naturalny symbol odrodzenia, zmartwychwstania i życia wiecznego
Sosna: płodność, zdrowie i uzdrawianie, powodzenie, ochrona
Świerk: zdolność do adaptacji, jasność, uziemienie, wytrwałość, ochrona, siła

Kwiaty

Bożonarodzeniowa róża: ochrona, siła, wytrwałość
Poinsecja: zrównoważenie czakr, wzmocnienie energii

Kryształy i kamienie szlachetne

Cyrkon: uspokojenie, uzdrawianie
Onyks: równowaga między energią fizyczną a duchową, uziemienie, ochrona
Tanzanit: rozwiewa negatywność, wyciąga z depresji, zapewnia jasność umysłu
Turkus: zadowolenie, uzdrawianie, moc, ochrona

Metale

Ołów: wypędzenie, centrowanie, powiązanie z ziemią, ostrość, uziemienie, wytrwałość, ochrona, stabilność
Złoto: władza, kreatywność, szczęście, nadzieja, energia słoneczna i męska, sukces, bogactwo

Zwierzęta, symbole i stworzenia mityczne

Koń: czczony w wielu kulturach i związany z rytuałem zwanym „Hoodening”, w którym człowiek w kostiumie konia chodzi od drzwi do drzwi, zbierając pieniądze w zamian za dostarczaną przez siebie
rozrywkę.

Krowy i woły: ważne symbole pokarmu i dobrobytu. Okolice Przesilenia Zimowego to tradycyjnie czas „uboju stada”, podczas którego wybiera się zwierzęta przeznaczone na rzeź.

Kruk: przez wiele pierwotnych kultur uznawany zarówno za łgarza, jak i posłańca światła, przez co jest mocno związany z Przesileniem Zimowym.

Latający renifer: potężny dorosły osobnik z jeleniowatych ze skrzydłami!

Niedźwiedź: zapadający w zimowy sen niedźwiedź jest czczony jako wcielenie zimy, ponieważ kiedy budzi się z okresu zimowej hibernacji, na ziemię wyraźnie powracają światło i życie.

Renifer i jeleń: symbole Boga Lasu i Rogatego Boga, czyli tego, który panuje w okresie zimowym. Synonimem postaci matki lub bogini matki jest biała łania.

Świnie: często spotykane na stołach świątecznych, są bardzo inteligentne i długo były czczone jako potężne, święte zwierzęta. Starożytni Celtowie wierzyli, że świnie są świętym darem z zaświatów. Frey, czyli skandynawski bóg wschodzącego słońca, jeździł po niebie na grzbiecie złotoszczeciniastego knura Gullinbursti, którego sterczące włosie wyglądało jak promienie słoneczne.

Przebieranie: akt przebierania się za zwierzę. W ten sposób ludy pierwotne mogły uhonorować stworzenia totemiczne i wprowadzić ideę poświęcenia, symbolicznie wiążąc się ze zwierzętami, które są w stanie przetrwać zimę. Do zimowych rytuałów licznych kultur trafiły pochody zwierzęcych przebierańców. Obecnie wciąż się odbywają, zwykle w połączeniu z pantomimą i tańcem morris.

Zmiany i zdolności adaptacyjne, jakie wykazują zwierzęta w czasie zimy: kamuflaż, hibernacja, migracja, pogrubienie futra, letarg. Zmiany te demonstrują elastyczność i instynkt samozachowawczy.

Zapachy (olejki, kadzidła, mieszanki oraz zapachy unoszące się w powietrzu)

Cynamon
Dym drzewny
Goździki
Kadzidło
Kardamon
Mirra
Rośliny wiecznie zielone (jodła, sosna, świerk i cedr)

Karty Tarota

Karty pentakli
Mag
Pustelnik
Świat

Symbole i narzędzia

Ciemność: spokój, samotność, poszukiwania, odkrywanie nieznanego
Drzewa: wytrzymałość, siła, mądrość, wytrwałość, wiedza, regeneracja
Kocioł: głęboki wgląd, zdolności mediumiczne, intuicja, znajomość siebie, tworzenie, manifestacja
Matka i dziecko: cykle narodzin i życia ukazujące obrót koła czasu, regeneracja, płodność, rodzina
Rośliny wiecznie zielone/zieleń: wytrzymałość, siła, odrodzenie, cykl życia, płodność, wierność, oczyszczanie (zwłaszcza cedr)
Światło: odrodzenie, odnowienie, energia, powrót słońca, inspiracja, inicjacja
Świąteczne polano: oczyszczanie, błogosławieństwo, ucieleśnienie zimy/zimna/śmierci, przepowiednia, szczęście
Wieńce: odwieczny krąg, magiczna i święta przestrzeń, wspólnota, celebracja

Jedzenie

Bûche de Noël (pieczeń z mięsa czerwonego i białego)
Domowe wypieki
Keks
Owoce cytrusowe
Warzywa bulwiaste (ziemniaki, brukiew, rzepa, pasternak, słodkie ziemniaki) zapiekane, purée, pieczone lub au gratin

Napoje

Ajerkoniak
Glögg
Gorąca czekolada
Gorące napoje kawowe
Gorący grog (cytryna, miód, alkohol, wrząca woda i laska cynamonu)
Gorący rum z masłem
Grzane wino
Herbata
Koktajl Tom i Jerry
Pitne octy
Wassail

Czynności zwyczajowe i tradycyjne praktyki

Dekorowanie domu, robienie i dawanie prezentów, pieczenie „ciasteczek duszy” (w oryg. soul cakes), uczestniczenie w występach i koncertach na żywo (tradycyjnie: występy mimów i taniec morris), obserwowanie deszczu meteorów roju Geminidy (12–14 grudnia), granie w gry, kolędowanie, ogniska i kręgi ognia, opowiadanie historii, dzwonienie dzwonkami, tradycja
„pierwszego gościa” (w Nowym Roku) oraz wszelkie odmiany rytuałów (indywidualne i ze wspólnotą) i „wielkie celebrowanie”.

Akty służby

Dawanie ciepłej odzieży potrzebującym
Karmienie ptaków i dzikich zwierząt (z zastosowaniem odpowiednich praktyk)
Obdarowywanie biednych ludzi
Praca w bankach żywności i kuchniach dla bezdomnych
Wysyłanie paczek dla personelu wojskowego za granicą

Alternatywne nazwy dla święta Yule w innych tradycjach i kulturach

Alban Aretha („druidzkie określenie prac Iolo Morganwyg, choć większość jego prac została uznana za nie jego, wielu nadal naśladuje jego styl)
Dongzhi Festiwal: (22 grudnia, Chiny i inne kraje azjatyckie)
Goru (21 grudnia, Mali)
Inti Raymi (21–24 czerwca, Peru)
Midvinterblot (21 grudnia; Skandynawia)
Natalis Sol Invictus – narodziny niepokonanego słońca (21 grudnia, etruskie, rzymskie)
Przesilenie grudniowe (stosowane w celu odróżnienia znaczenia w odniesieniu do półkuli północnej i południowej)
Przesilenie Zimowe (21–22 grudnia; wyznacza najdłuższą noc i najkrótszy dzień na półkuli północnej)
Soyal (21 grudnia; plemię Zuni i Hopi) Środek Zimy
We Tripantu (21–24 czerwca; Chile)
Winternights
Yalda (21 grudnia; Iran)
Yulefest, okres świąt Bożego Narodzenia
Ziemassvētki (22 grudnia, starożytna Łotwa)

Święta lub tradycje obchodzone podczas Yule na półkuli północnej

RELIGIJNE

Adwent (chrześcijańskie, co roku daty są inne, ale święto przypada na cztery niedziele przed Bożym Narodzeniem)
Boże Narodzenie (25 grudnia)
Brumalia (święto często rozpoczyna się pod koniec listopada i trwa aż do stycznia)
Chalica (pierwszy tydzień w grudniu; uniwersalizm unitariański)
Chanuka/Hanukkah (różne daty; żydowskie)
Dzień Oświecenia Buddy (8 grudnia; oświecenie Buddy)
Dzień św. Barbary (4 grudnia; święto chrześcijańskie, kiedyś organizowane przez Kościół, obecnie obchodzone przez wiele kultur)
Dzień św. Łucji (13 grudnia, szwedzkie)
Dzień Świętego Mikołaja (6 grudnia)
Koliada (alias Koleda, święto pochodzące ze starożytności, a obecnie obchodzone w krajach słowiańskich, 24 grudnia)
Koruchan (21 grudnia; wschodnio-europejskie/słowiańskie)
Las Posadas (16–24 grudnia, meksykańskie)
Matka Boża z Gwadelupy (12 grudnia; meksykańskie)
Matka Noc lub Modranicht (27 grudnia; saksońskie)
Pancha Ganapati (21–25 grudnia; hinduskie)
Saṅghamittā (pierwsza pełnia księżyca w grudniu, Sri Lanka)
Saturnalia (17–23 grudnia; rzymskie)
Święto Trzech Króli (6 stycznia)
Twelvetide (Dwanaście Dni Bożego Narodzenia)
Wieczór Trzech Króli (wieczór 5 stycznia)

ŚWIECKIE

Boxing Day (26 grudnia, Wielka Brytania, Australia, Kanada i Nowa Zelandia)
Deuorius Riuri (Starożytna Galia)
Dzień Kądzieli (7 stycznia; zwany także Roc Day, kraje europejskie)
Dzień Strzyżyka lub Lá an Dreoilín (26 grudnia, Irlandia, Wyspa Man i Walia)
Festivus (23 grudnia, Stany Zjednoczone)
Festiwal Palenia Zegarów (21–22 grudnia, Brighton, Wielka Brytania)
Hogmanay i „Pierwszy gość” (noc z 31 grudnia na 1 stycznia, Szkocja)
Junkanoo (26 grudnia; Karaiby)
Krampusnacht (6 grudnia; kraje alpejskie)
Kwanzaa (26 grudnia; panafrykańskie święto obchodzone w Ameryce
Północnej)
Noc Czuwania (31 grudnia)
Święto Głupców (różne daty, święto rozpoczynające się w połowie grudnia; szalone publiczne imprezy, odbywające się w okresie Przesilenia Zimowego, średniowieczna Europa)
Sylwester i Nowy Rok (31 grudnia i 1 stycznia)

Święta lub tradycje obchodzone podczas Yule na półkuli południowej

RELIGIJNE

Gwyl o Cerridwen (Święto Cerridwen; współczesne walijskie odprawianie czarów, 13 lipca)
Dzień Świętego Albana (20 lub 22 czerwca)
Vestalia, Festiwal na cześć Westy (7–15 czerwca)

ŚWIECKIE

Dzień Indianina lub Dzień Rolnika (24 czerwca, Peru)
Dzień Kanady (1 lipca)
Dzień Niepodległości (4 lipca, USA)
Dzień Zdobycia Bastylii (14 lipca, Francja)
Święto muzyki (Światowy Dzień Muzyki, 21 czerwca)